اصولا اصطلاح روز ملی را برای مشاغل و حرف وکشورها و مناسبات خاص ان مانند کودتاه ها - انقلابات - روز استقلالیت -روز پیروزی در جنگ . بکار می برند و کاربرد ان برای شهرها محلی از اعراب ندارد حال اگر با کمی اغماض بخواهیم برای شهرها هم اصطلاح روز را بکار گیریم در تقویم سال جاری 28 مهر ماه روز اراک قرارداد شده است که دلیل ان هم به قدرت رسیدن امیر کبیراز نوادررجال ی این خطه در ان روز می باشدهر چند که هنوز هم بعد از گذشت دهه ها بسیاری این فرد خدوم را نمی شناسند و ما هم در این نوشتار قصد واکاوی ان را نداریم.
اراک به دستور فتحعلی شاه قاجار و به دست یوسف خان گرجی به شکل قلعه ای نظامی با برج و بارو ساخته شد تا به ناارمی های قصبات و روستاهای اطراف رسیدگی کند پس بنام سلطان اباد مزین گردید. هسته اولیه شهر با نقش نظامی و پادگانی از پارامترهای دقیق معماری و شهرسازی تبعیت داشت بطوریکه بازار در قلب شهر به شکل صلیب ، وتمامی کوچه ها و معابر به موازات ان و قرینه استقرار یافتند ( قلعه و حصار ) و 4 ایتم مسجد - بازار - مدرسه و حمام در بافت قدیم شهر خود گویای یک شهر اسلامی تمام عیار می باشد که بعدا نمایندگی کمپانیهای انگلیسی و المانی در ان استقرار پیدا کرد.
آرام آرام در دوره پهلوی ها مخصوصا پهلوی دوم سرعت رشد شهر بیشتر شد و با استقرار صنایع مادر و بزرگ ،شهر نقش جدیدی پیدا کرد ( البته همواره نقش کشاورزی اراک وجود داشته است )تا اینکه در اواخر ان با مرکز استان شدن نقش ی هم به عملکردهای شهر اضافه شد که در این امر کانون ارتباطی کریدور مرکز و حنوب بودن ،عبور راه اهن، عبور خطوط نفت خام از جنوب به تهران نقش اساسی داشتند . در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران مراکز صنعتی این شهر نقش بنیادینی در تدارکات جنگ داشتند و به همین علت چندین بار مورد حمله هوایی قرار گرفتند . به مرور در دو دهه اخیر با توسعه دانشگاهها و مراکز علمی عالی نقش جدیدی به این شهر اضافه شد وسیل دانشجویان مهاجر راهی این شهر شدند و چون این حجم امکانات - معابر - خیابانها جوابگو نبود دست به توسعه فیزیکی و کالبدی انها بردند به طوریکه در یک دهه اخیربسیاری پلها - زیر گذرها - ساختمانها . ساخته شد و چهره ظاهری شهر متفاوت گشت و پس از آن اصطلاح کلان شهر به ابتدای اراک اضافه شد که انهم خود حدیث مفصلی است چرا که جمعیت یک میلیونی حداقل را ندارد و علاوه بر ان دیگر ایتمهای آن هم هنوز شکل نگرفته است . ولی آنچه که امروز بسیار مشهود است هوای الوده اراک است که هیچ راه گریزی از ان نیست و به وضوح قابل دیدن و لمس کردن می باشد به طوریکه در بعضی روزهای سرد زمستانی سال این امر شدت یافته و حتی شاید به تعطیلی مدارس و ادارات بیانجامد البته همین مشکل آلودگی برای آب اراک هم مصداقیت داشت که با احداث سد کمال صالح تا حدود زیادی بر طرف گردید.
در پایان لازم به ذکر است که هر شهری نمایشگاه افکار و فروشگاه رفتار شهروندان است پس باید مراقب افکار و رفتارمان باشیم چرا که شهرها پنجره و ویترین کشورها هستند. شهر جدید اراک با وجود کارکردهای مختلفی که تا بحال داشته است از یک نظر کاملا در رنج است و انهم بعد فرهنگی شهر است که در هاله ای از ابهام قرار دارد و باید گفت عرق ملی در اراک نیست و نوعی غریبی پسندی در ان به چشم میاید. و این مهم وظیفه اندیشمندان - صاحبنظران - متخصصین علوم مختلف می باشد که انرا قوام و جلا دهند چه بسا که این شهر و منطقه مامن پیدایش و رشد و تکوین شخصیتهای بسیاری بوده است که بخش عمده از آنها در دیگر شهرها و حتی خارج از کشور صاحب سبک و سیاقی هستند که می توانند به عنوان بعد نرم افزاری این مهم عمل کنند .
درباره این سایت